Evde Asbest : Nerelerde Bulunur? Nasıl Temizlenir?

Türkiye’de özellikle 2000 yılı öncesinde yapılan binalarda asbest kullanımı oldukça yaygındı. Çimento levhalardan, çatı kaplamalarına; soba borularından mutfak tezgahlarına kadar birçok alanda bu madde tercih edilirdi. Çünkü evde asbest; dayanıklı, yanmaz, ısıya ve kimyasallara karşı dirençli bir mineral grubudur. Ancak yıllar içinde bilimsel araştırmalar, asbestin insan sağlığına ciddi zararlar verdiğini ortaya koydu ve Türkiye’de de 2010 yılından itibaren asbest kullanımı tamamen yasaklandı.

Bugün hala pek çok eski evde asbest varlığını sürdürmektedir. Bu nedenle “evde asbest nerede bulunur, asbest solumak zararlı mı, asbest nasıl temizlenir” gibi sorular ev sahipleri için oldukça önemlidir. Gelin detaylıca inceleyelim.

Eski Evlerde Asbest Var mı?

Evet, eski evlerde asbest bulunma ihtimali oldukça yüksektir. 2010’dan önce yapılan birçok binada inşaat malzemesi olarak asbest kullanıldı. Bunun sebebi, asbestin:

• Yangına dayanıklı olması
• Ses ve ısı yalıtımı sağlaması
• Ucuz ve kolay bulunabilir olması

Bununla birlikte, zaman içinde bu malzemeler yıprandığında veya tadilat sırasında kırıldığında asbest lifleri havaya karışır ve solunduğunda akciğerde birikir.

Türkiye’de özellikle şu dönemlerde yapılan binalarda asbest riski daha fazladır:

• 1960 – 1990 yılları arası inşa edilen apartmanlar
• Gecekondular ve köy evleri (özellikle çatı ve baca kaplamalarında)
• Sanayi yapıları, atölyeler ve fabrikalar
• Okullar ve kamu binaları (eski ısı yalıtımı ve boru kaplamalarında)

Eğer eviniz bu dönemlerde yapılmışsa, içinde asbest olma ihtimali yüksektir.

Mutfakta Asbest Kullanımı

Evde asbestin en çok bulunduğu alanlardan biri de mutfaktır. Eski mutfaklarda kullanılan bazı malzemeler şunlardır:

• Mutfak tezgahı altındaki yalıtım malzemeleri
• Eski tip davlumbaz boruları
• Soba ve ocak bağlantılarında kullanılan ısıya dayanıklı keçeler
• Zemin kaplamalarında (eski karo ve vinil türü malzemelerde)

Bu malzemeler zamanla aşındığında, söküldüğünde veya kırıldığında asbest lifleri açığa çıkar. Bu nedenle eski mutfaklarda tadilat yapılmadan önce mutlaka asbest envanter raporu alınmalıdır.

Evlerde Asbest En Çok Nerede Bulunur?

Türkiye’de evlerde ve yapılarda asbest en sık şu alanlarda görülür:

Kısacası, özellikle ısıya, suya ve yangına dayanıklı olması gereken her alanda asbest geçmişte tercih edilmiştir.

Asbest Solumak Zararlı mı?

Evet, asbest liflerini solumak son derece zararlıdır. Asbestin en büyük tehlikesi, gözle görülemeyecek kadar küçük liflerinin akciğerlere kadar ulaşabilmesidir. Bu lifler, vücut tarafından atılamaz ve yıllar boyunca akciğer dokusunda birikir.

Uzun süreli maruziyetin neden olabileceği başlıca hastalıklar şunlardır:

• Asbestoz: Akciğer dokusunda sertleşme ve nefes darlığına neden olan ciddi bir hastalık.
• Mezotelyoma: Akciğer zarı veya karın zarında görülen ölümcül bir kanser türü.
• Akciğer Kanseri: Asbest lifleri ile sigara birleştiğinde risk katlanarak artar.
• Plevral Kalınlaşma: Akciğer zarında sertleşme ve nefes kapasitesinin azalması.

Üstelik bu hastalıkların belirtileri hemen ortaya çıkmaz. Genellikle 15 – 40 yıl sonra etkilerini gösterir. Bu nedenle asbest, “sessiz katil” olarak da adlandırılır.

Asbeste Maruz Kalınması Durumunda Ne Olur?

Asbest lifleri gözle görülemeyecek kadar küçüktür ve solunduğunda doğrudan akciğerlere kadar ulaşır. Vücut bu lifleri dışarı atamaz, yıllar boyunca akciğer dokusunda birikir. Tek seferlik kısa süreli maruziyet genellikle hemen bir belirti oluşturmaz; fakat tekrarlayan ya da uzun süreli temas, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Asbeste maruz kalındığında zamanla gelişebilecek hastalıklar şunlardır:

• Asbestoz: Akciğer dokusunun sertleşmesine ve nefes darlığına sebep olur.
• Mezotelyoma: Akciğer veya karın zarında gelişen nadir ve ölümcül bir kanserdir.
• Akciğer Kanseri: Özellikle sigara ile birlikte maruziyet riski kat kat artar.
• Plevral Kalınlaşma: Akciğer zarının kalınlaşmasıyla nefes kapasitesinde azalma görülür.

Asbeste Maruz Kalındığında Ne Yapılmalı?

• Panik yapmayın: Kısa süreli ve düşük yoğunluklu temas hemen hastalık anlamına gelmez. Risk, genellikle uzun süreli maruziyette ortaya çıkar.
• Alanı terk edin: Asbestli malzeme kırıldıysa veya toz yayıldıysa bulunduğunuz ortamdan çıkın.
• Kıyafetleri değiştirin: Üzerinize bulaşan asbest lifleri evin içine taşınmamalıdır. Kıyafetlerinizi ayrı bir poşette kapatın.
• Kendi başınıza temizlik yapmayın: Süpürge veya bezle temizlik yapmak liflerin daha fazla yayılmasına neden olur.
• Yetkili bir firmaya başvurun: Asbestli malzemenin tespiti ve temizliği yalnızca uzmanlar tarafından yapılmalıdır.
• Düzenli sağlık kontrolü yaptırın: Uzun süreli maruziyet yaşadığınızı düşünüyorsanız göğüs hastalıkları uzmanına başvurun, gerekirse akciğer grafisi ve solunum testleri yaptırın.

Evde Asbest Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Asbestin gözle tespit edilmesi mümkün değildir. Her gri levha veya her eski boru mutlaka asbest içermez. Bunun kesin olarak anlaşılabilmesi için:

1. Yetkili laboratuvarlar tarafından numune alınması,
2. Mikroskop altında analiz edilmesi gerekir.

Türkiye’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş firmalar ve laboratuvarlar bu hizmeti sunmaktadır. Ev sahiplerinin kendilerinin parça alıp test etmesi tehlikeli ve yasaktır.

Asbest Nasıl Temizlenir?

Asbest temizliği (asbest sökümü) sıradan bir temizlik işlemi değildir. Son derece tehlikeli ve yasal mevzuata bağlı bir süreçtir. Türkiye’de asbest sökümü yalnızca Asbest Söküm Uzmanı (ASU) sertifikalı kişiler tarafından yapılabilir.

Asbest temizleme süreci şu adımlarla ilerler:

1. Ön inceleme ve envanter raporu hazırlanır.
2. Asbestli bölge izole edilir, uyarı levhaları asılır.
3. İşçiler özel maske, tulum ve ekipman ile çalışır.
4. Malzemeler sökülürken ıslatma yöntemi uygulanır; böylece liflerin havaya karışması engellenir.
5. Sökülen parçalar, çift kat özel torbalara konur ve sızdırmaz şekilde kapatılır.
6. Atıklar, yalnızca lisanslı bertaraf tesislerine gönderilir.

Ev sahiplerinin kendi başına asbest sökmeye çalışması son derece tehlikelidir. Basit bir süpürgeyle bile yapılan temizlik, liflerin bütün eve yayılmasına neden olabilir.

Evde Asbest Çıkarsa Ne Yapmalı?

Evinizde asbestli bir malzeme tespit edilirse yapmanız gerekenler şunlardır:

• Öncelikle panik yapmayın. Asbest sadece lifleri havaya karıştığında tehlikelidir.
• Malzemeye dokunmayın, kırmayın, delmeyin.
• Hemen yetkili bir asbest danışmanlık ve söküm firması ile iletişime geçin.
• Tadilat veya yıkım planlıyorsanız, mutlaka önce asbest raporu alın.

Unutmayın, asbestin yanlış yöntemlerle temizlenmesi evdeki herkes için uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir.

ÖZETLE

“Evde asbest” konusu, özellikle eski binalarda yaşayanlar için hayati bir meseledir. Mutfakta, banyoda, çatı kaplamalarında ve soba borularında sıkça rastlanabilir. Ancak gözle anlaşılması mümkün değildir ve amatörce temizlenmeye çalışılması çok tehlikelidir.

Asbest liflerini solumak, akciğer hastalıkları ve kansere kadar giden ciddi sağlık riskleri taşır. Bu nedenle evinizde asbestten şüpheleniyorsanız mutlaka yetkili bir firmadan analiz ve profesyonel söküm hizmeti almanız gerekir.

Güvenliğiniz için:

• Eski evlerde tadilat veya yıkım öncesi asbest raporu alın,
• Asbestli malzemelere kendiniz dokunmayın,
• Sadece uzman firmalarla çalışın.

Asbestin görünmez tehlikesine karşı en büyük koruma, bilgi ve bilinçtir.

Güvenilir Asbest Raporu Hemen İletişime Geçin !

Asya Asbest, İSGÜM yetkili ve Türkak akreditasyonlu laboratuvara sahip bir firma olarak, Türkiye’nin her yerinde asbest tespiti, analizi ve raporlama hizmeti sunmaktadır.
Güvenli, hızlı ve yasalara uygun şekilde asbest raporunuzu almak için bize ulaşabilirsiniz.

👉 Asbest raporu almak veya ücretsiz ön bilgi talep etmek için hemen bizimle iletişime geçin.
Sağlığınızı riske atmayın — Asya Asbest yanınızda!