Asbest; çok yüksek ısılara, aşınma ve paslanmaya dayanıklı, elektrik geçirgenliği çok az ve erime noktası 1200°C’nin üzerinde olan kanserojen bir mineraldir. Asit ve bazlara karşı da direnci yüksek olan asbest sanayi başta olmak üzere birçok endüstri dalında kullanılmıştır. Ülkemizde asbest üretim ve kullanımı Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından 31.12.2010 tarihinde yürürlüğe giren yönetmelikle yasaklanmış olsa da geçmişte kullanıma girmiş olan maddelerin asbest söküm, yıkımı, tamiratı, bakımı, geri dönüşümü sırasında asbeste iş yerlerinde hala maruz kalınmaktadır.
Asbest ve Zararları
Çok ciddi bir kanserojen madde olan asbest insan vücuduna solunum yolu ya da içme suyu yolu ile girebilir. Başta kanser olmak üzere birçok tehlikeli hastalığa sebep olan asbest sadece solunum ve içme suyu ile değik cilde nüfus etme yolu ile de insan vücuduna girebilir. Tekstil endüstrisi (lifler, kumaşlar, ipler) , çimento endüstrisi (saç, boru), inşaat malzemeleri endüstrisi (çimento ürünlerinin işlenmesi), kimya endüstrisi (boya dolgusu, dolgu materyalleri, sentetik reçine kompresyon kalıp materyalleri, termoplastikler, kauçuk ürünleri), izolasyon endüstrisi (ısı, ses ve yangın izolasyonu), kağıt endüstrisi (asbest kağıdı, karton), fren, debriyaj, balata üretimi, gemi yapımı ve vagon üretimi gibi farklı alanlarda kullanımı bulunan asbestin hastalık yaratabilmesi için maruz kalınan süre ve asbest lifinin yoğunluğu önemlidir. Kısa süreli asbest maruziyetlerinde hastalıkların ortaya çıkması uzun yılları alabilir. Ancak uzun ve yoğun maruziyet durumlarında hastalık hızlı bir şekilde kendini gösterebilir. Asbestin sebep olduğu en temel hastalıklar akciğer zarları arasında sıvı toplanması, kireçlenme, akciğer zarı kalınlaşması ve akciğer dokusunda bağ dokusu oluşumu gibi önemli hastalıklardır. Asbestin sebep olduğu hastalıkların listesi ise aşağıdaki gibidir:
- Kalsifiye veya kalsifiye olmayan plevral plak (akciğer zarı üzerinde kireçlenme yapmış veya yapmamış lokal zar kalınlaşmaları),
- Diffüz plevral fibrozis (akciğer zarında çepeçevre kalınlaşma),
- Benign asbest plörezisi (akciğer zarları arasında iyi huylu su toplanması),
- Asbestozis (akciğerlerde asbest toplanmasına bağlı sertleşme ve bozulma),
- Yuvarlak atelektazi (akciğerde küçük sönmüş alanlar),
- Mezotelyoma (akciğer zarı kanseri),
- Akciğer kanseri.
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansının (IARC) kanserojen maddeler listesinde “kesin kanserojen” tanımlanması ile 1. grupta sınıflandırılmış olan asbeste bağlı hastalıklar yüzünden her yıl dünya üzerinde yüz binlerce insan yaşamını yitirmektedir.
Sağlığınızı Tehdit Eden Görünmez Tehlike
Asbest, uzun yıllar boyunca ısıya, aleve ve kimyasallara dayanıklı yapısıyla inşaat, sanayi ve gemi sektörlerinde yaygın olarak kullanılan doğal bir mineraldir. Ancak bugün biliyoruz ki, asbest lifleri solunduğunda geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü ve pek çok sağlık kurumu, asbesti insan sağlığı için “kesin kanserojen” olarak sınıflandırmaktadır.
Bu yazımızda, asbestin insan sağlığına zararlarını, nasıl bulaştığını, kimlerin risk altında olduğunu ve alınması gereken önlemleri tüm yönleriyle ele alıyoruz.
Asbestin Sağlığa Zararları
1. Akciğerleri Tahrip Eder: Asbestozis
Asbest lifleri solunduğunda akciğer dokusunda birikir. Zamanla bu birikim, akciğer zarının kalınlaşmasına ve dokuların sertleşmesine (fibrozis) neden olur. Bu duruma asbestozis denir. Nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir ve ilerleyici bir seyir izler.
2. Mezotelyoma: Asbeste Özgü Kanser
Mezotelyoma, asbest maruziyetiyle doğrudan ilişkili, akciğer, karın ve kalp zarı gibi bölgelerde gelişen ölümcül bir kanser türüdür. Tanı konduğunda genellikle ileri safhadadır ve tedavisi oldukça zordur. Sadece asbeste maruz kalan bireylerde görülen bu kanser, asbestin ne kadar tehlikeli olduğunu açıkça göstermektedir.
3. Akciğer Kanseri Riskini Artırır
Özellikle sigara kullanan ve aynı zamanda asbeste maruz kalan bireylerde, akciğer kanseri görülme riski katlanarak artar. Asbest, akciğer dokusunda iltihaplanmalara ve hücre hasarına yol açarak kansere zemin hazırlar.
4. Diğer Kanser Türleri
Asbest maruziyeti ayrıca şu kanserlerle ilişkilendirilmiştir:
- Gırtlak (Larenks) kanseri
- Yutak ve mide kanseri
- Yumurtalık (Over) kanseri
- Böbrek ve pankreas kanserleri
Asbest Maruziyeti Nasıl Olur?
1. Solunum Yoluyla
En yaygın maruziyet şeklidir. Asbest içeren malzemeler zarar gördüğünde, lifler havaya karışır. Bu lifler solunum yoluyla akciğerlere ulaşır.
2. Temas Yoluyla
Asbestli tozların el, giysi veya eşyalar aracılığıyla taşınmasıyla dolaylı maruziyet gerçekleşebilir. Bu durum özellikle çocuklar ve aile bireyleri için ciddi bir tehlike oluşturur.
3. Su ve Toprak Yoluyla
İnşaat atıklarının uygun şekilde bertaraf edilmemesi durumunda suya ve toprağa karışan asbest, halk sağlığı açısından çevresel bir risk yaratır.
Kimler Risk Altında?
- İnşaat ve gemi söküm işçileri
- Asbest söküm uzmanları
- Eski binalarda yaşayanlar
- Asbestle çalışılan alanlarda çalışanlar
- Asbestli malzemelerin bulunduğu okul, hastane gibi kamu yapılarında çalışan veya yaşayanlar
- Aile bireyleri (ikincil maruziyet)
Asbestin Belirtileri Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Asbeste bağlı hastalıklar genellikle 15 ila 40 yıl sonra belirti verir. Bu geç etki, asbestin tespit edilmesini ve maruziyetin fark edilmesini zorlaştırır. Bu nedenle erken teşhis ve analiz büyük önem taşır.
Asbestten Korunmak İçin Ne Yapılmalı?
✅ Asbest analizi yapılmadan tadilata başlanmamalı
✅ Asbestli yapı malzemeleri tespit edilip uzmanlarca sökülmeli
✅ Asbest sökümü ve bertarafı sadece yetkili firmalar tarafından yapılmalı
✅ Çalışanlar koruyucu ekipman kullanmalı
✅ TÜRKAK akreditasyonlu laboratuvarlarda analiz yapılmalı
Sonuç: Asbest Sessiz Bir Katildir
Asbestin zararları yalnızca maruz kalan kişiyi değil, çevresini ve gelecek nesilleri de etkileyebilir. Asbestli malzemelerin bulunduğu yapıların analiz edilmesi, raporlanması, uzman ekiplerce sökülmesi ve lisanslı tesislerde bertaraf edilmesi, hem bireysel hem toplumsal sağlık açısından kritik öneme sahiptir.
Asya Asbest Danışmanlık Olarak Ne Yapıyoruz?
📍 Tüm Türkiye’de hizmet veren firmamız:
- Asbest analizi
- Asbest envanter raporu hazırlanması
- Asbest söküm ve bertarafı
- TÜRKAK akrediteli laboratuvar hizmetleri
sunmaktadır.
Sağlığınızı riske atmamak için uzman kadromuzdan destek alabilirsiniz.
📞 Bilgi ve teklif için: info@asyaasbest.com