Asbest, dayanıklılığı ve ısıya karşı direnci nedeniyle uzun yıllar birçok sektörde kullanılmış bir mineraldir. Ancak bilimsel araştırmalar sonucunda, asbeste maruz kalmanın ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı kanıtlanmıştır. Bu hastalıklara genel olarak asbest hastalığı adı verilir. Peki, bu hastalık nedir? Kimler risk altında? Belirtileri nelerdir?
Yazı İçeriği
Asbest Hastalığı Nedir?
Asbest hastalığı (asbestozis), asbest liflerinin solunması sonucu akciğerlerde meydana gelen bir akciğer hastalığıdır, diğer adıyla asbestozis. Bu hastalık, genellikle uzun süreli asbest maruziyeti sonucunda gelişir ve en çok görüleni asbestozis olarak bilinir. Asbest hastalıkları; mezotelyoma, akciğer kanseri ve plevral kalınlaşma gibi ciddi sağlık sorunlarını içerir.
Asbest lifleri, solunduğunda akciğerlere ulaşarak burada birikir ve yıllar içinde dokuya zarar verir. Bu durum, geri dönüşü olmayan akciğer hastalıklarının gelişmesine neden olur. Belirtiler genellikle maruziyetten 10–40 yıl sonra ortaya çıkar.
Asbest Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Asbest kaynaklı hastalıklar, sinsi ve geç belirti veren rahatsızlıklardır. Aşağıdaki belirtiler gözlemlendiğinde tıbbi yardım alınmalıdır:
- Nefes darlığı
- Sürekli kuru öksürük
- Göğüs ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kilo kaybı
- Parmak uçlarında kalınlaşma (çomak parmak)
- Akciğer zarında sıvı birikmesi
Bu belirtiler başka solunum hastalıklarıyla karıştırılabilir. Özellikle asbestle çalışmış veya maruz kalmış kişilerin bu belirtileri ciddiye alması gerekir.
Asbest Maruziyeti ile İlişkilendirilen Hastalıklar
Asbeste uzun süre maruz kalınmasıyla gelişen başlıca hastalıklar şunlardır:
1. Asbestoz (Asbestozis)
Asbest liflerinin akciğerlerde yarattığı sertleşme ve iltihaplanma sonucu gelişen, ilerleyici ve geri dönüşü olmayan bir akciğer hastalığıdır.
2. Mezotelyoma
Mezotelyoma Akciğer zarı (plevra) veya karın zarı (periton) kanseri olarak da bilinen, nadir fakat çok agresif seyreden bir kanser türüdür. %90’dan fazlası asbeste maruziyetle ilişkilidir.
3. Akciğer Kanseri
Sigara içen ve asbeste maruz kalan kişilerde akciğer kanseri riski 50 kat artar.
4. Plevral Plaklar
Akciğer zarında kireçlenme şeklinde oluşan, genellikle belirti vermeyen ancak asbeste maruz kalındığını gösteren lezyonlardır.
5. Plevral Kalınlaşma
Akciğer zarının kalınlaşması sonucu nefes darlığı gibi şikayetler ortaya çıkabilir.
Asbest Hastalığı Meslek Hastalığı mıdır?
Evet, Asbest hastalıkları kesin olarak asbest maruziyetine bağlıdır ve bu nedenle meslek hastalığı olarak sınıflandırılır. Özellikle inşaat, tersane, izolasyon ve gemi söküm sektörlerinde çalışan kişiler yüksek risk altındadır.
SGK ve İSG mevzuatına göre, çalışanların asbeste maruz kalması ve bu nedenle hastalanmaları durumunda, çeşitli hak ve tazminat süreçleri işletilebilir.
Asbest Maruziyeti ile Karşılaşan Meslek Grupları
Aşağıda, asbestle temas riski yüksek olan sektör ve meslek gruplarını bulabilirsiniz:
| Meslek / Sektör | Risk Durumu |
|---|---|
| Gemi söküm çalışanları | Çok Yüksek |
| İnşaat yıkım işçileri | Çok Yüksek |
| İzolasyon ve yalıtım ustaları | Yüksek |
| Eski bina tadilat ustaları | Yüksek |
| Otomotiv fren-balata tamircileri | Orta-Yüksek |
| Sanayi tesisi çalışanları | Orta |
| Elektrikçi, tesisatçı, kombici | Orta |
| Asbest söküm uzmanları | Çok Yüksek (korunmasızsa) |
Asbeste Maruz Kalan Kişiler Ne Yapmalı?
- Tıbbi Takip: Göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalı ve tarama testleri yapılmalıdır.
- İSG Bildirimi: Maruziyet iş yerinde gerçekleştiyse, işverene ve İSG birimine bildirilmelidir.
- Tazminat Hakkı: Meslek hastalığı tespiti durumunda SGK üzerinden tazminat ve maluliyet hakları doğabilir.
- Çevresel Riskler: Aynı ortamda bulunan aile bireyleri de liflere maruz kalabilir.
Asbestin Hastalıkları Nasıl Önlenir?
En etkili korunma yöntemi maruziyeti tamamen engellemektir. Bunun dışında:
- Yıkım ve tadilat işlerinde profesyonel asbest söküm firmaları ile çalışılmalı
- Koruyucu ekipmanlar (maske, tulum, gözlük) eksiksiz kullanılmalı
- Asbestli malzemeler tespit edilmeli ve raporlanmalı
- Gerekli durumlarda asbest envanteri çıkartılmalı
- Söküm öncesi risk değerlendirme raporu hazırlanmalıdır
Asbest Hastalığı Geri Dönüşsüz Olabilir, Önlem Hayat Kurtarır
Asbest kaynaklı hastalıklar geç teşhis edildiğinde tedavisi zorlaşır. Bu nedenle hem bireysel hem de kurumsal farkındalık çok önemlidir. Eğer siz ya da çalışanlarınız risk altındaysa, mutlaka bir uzmandan danışmanlık almalı ve yasal süreçleri göz önünde bulundurmalısınız.
Asbest Envanteri, Analizi ve Sökümü konusunda profesyonel destek için bizimle iletişime geçin: 532 244 59 39
Asbest Hastalığı ile İlgili Sık Sorulan Sorular (SSS):
1. Asbest hastalığı bulaşıcı mı?
Hayır, asbest liflerinin solunmasıyla oluşur; kişiden kişiye bulaşmaz.
2. Ne kadar süre asbeste maruz kalmak hastalığa neden olur?
Kısa süreli yüksek yoğunlukta veya uzun süreli düşük yoğunlukta maruziyet hastalık riskini artırır.
3. Asbest hastalığı tedavi edilebilir mi?
Tedavi semptomları hafifletmeye yönelik olup, çoğu zaman hastalık ilerleyicidir.
